📌 1. Chấn nhiều bước là gì?

Trong gia công kim loại tấm, chấn nhiều bước (multi-bend) là quá trình thực hiện nhiều đường chấn khác nhau trên cùng một tấm phôi, theo các vị trí và góc độ khác nhau, nhằm tạo ra hình dạng 3D hoàn chỉnh theo thiết kế.

📎 Ví dụ thực tế:

• Một vỏ tủ điện cần chấn 6 – 10 bước: từ chấn đáy, thành, cạnh, gờ bảo vệ…

• Một máng cáp có thể yêu cầu 4 bước chấn khác nhau: 2 bên hông + 2 mép gập

• Một khung giá đỡ có thể phải chấn chữ Z, chữ U liên tiếp nhau

⚠️ Kỹ thuật chấn nhiều bước đòi hỏi:

• Định vị chính xác phôi ở mỗi bước

• Lập trình đúng trình tự chấn

• Tính toán không gian thao tác giữa các lần uốn

Nếu không cẩn thận, chỉ một sai sót nhỏ có thể khiến phôi bị lệch, vênh, trùng mép, hoặc không còn khả năng chèn vào máy chấn ở bước kế tiếp.

---

⚠️ 2. Vì sao chấn nhiều bước lại dễ “toang”?

Không giống như chấn một đường đơn giản, chấn đa bước tiềm ẩn các lỗi kỹ thuật nghiêm trọng nếu không được lập trình đúng cách.

🔍 Các lỗi thường gặp:

Lỗi	Nguyên nhân phổ biến
Sai vị trí chấn	Backgauge đặt sai điểm, phôi không kê đúng
Lệch góc	Định lực không đồng đều giữa các bước chấn
Mép gập trùng nhau	Trình tự chấn sai – đáng lẽ chấn mép A trước, lại chấn mép B trước
Gập xong không chèn được vào máy	Thiết kế không tính toán không gian chèn phôi
Phôi bị cong vênh	Không có bản đỡ, không kiểm tra độ phẳng sau mỗi bước

---

🔄 3. Trình tự chấn – Nhân tố sống còn

Một sản phẩm có thể có 5 – 10 bước chấn, nhưng trình tự thực hiện sẽ quyết định tất cả.

🎯 Nguyên tắc vàng khi lập trình trình tự chấn:

• Chấn từ trong ra ngoài: uốn những phần khó tiếp cận trước, sau đó mới đến phần dễ thao tác.

• Tránh gập đối xứng liên tục: ví dụ, không nên chấn hai bên mép song song liên tiếp → dễ vênh phôi.

• Đảm bảo khoảng hở thao tác: sau mỗi lần gập, phải còn không gian để đặt phôi cho bước tiếp theo.

• Tính toán hành trình dao và khuôn phù hợp: nếu góc gập hẹp + phôi lớn → dễ va chạm với dao chấn.

🔧 Mẹo nhỏ: Với sản phẩm phức tạp, hãy lập mô hình 3D hoặc in mô hình giấy, gập thử để kiểm chứng trình tự trước khi lập trình máy thật.

---

⚙️ 4. Backgauge – trợ thủ đắc lực trong chấn đa bước

🧩 Backgauge là gì?

Là hệ chặn sau trên máy chấn, dùng để cố định vị trí phôi mỗi khi thực hiện chấn.

🎯 Vai trò của backgauge trong chấn nhiều bước:

• Đảm bảo vị trí chính xác từng điểm chấn

• Tự động điều chỉnh vị trí cho từng bước (trên máy CNC)

• Giảm tối đa sai số thủ công, đặc biệt trong các sản phẩm yêu cầu độ lặp lại cao

💡 Cần chú ý:

• Dùng máy chấn CNC có backgauge 4 – 6 trục sẽ giúp:

  • Dịch chuyển trái – phải, lên – xuống, nghiêng – lùi theo từng bước

  • Lập trình theo bản vẽ CAD/CAM, máy tự di chuyển chính xác

• Nếu dùng máy bán tự động hoặc thủ công:

  • Cần kiểm tra lại từng lần chấn

  • Có thể phải đánh dấu điểm chấn trực tiếp trên phôi

  • Phụ thuộc nhiều vào tay nghề thợ → khó đồng đều

---

🧠 5. Mẹo kỹ thuật để chấn nhiều bước thành công

Mẹo	Lợi ích
Thiết kế bản vẽ thông minh	Giảm bước thừa, tránh va dao
Sử dụng khuôn phù hợp từng bước	Có thể thay đổi khuôn V lớn/nhỏ theo từng lần uốn
Thêm bản đỡ phụ cho phôi dài	Tránh cong, tránh vênh
Bù sai số đàn hồi sau mỗi bước	Nhất là với thép có độ hồi lớn như inox
Gá phôi đúng cách (không lệch, không xiên)	Tăng độ chính xác, giảm phế phẩm
Kiểm tra phôi sau mỗi bước	Phát hiện sai số sớm – chỉnh kịp thời

---

✅ Tổng kết: Đã chấn nhiều bước thì không được "ẩu"!

Chấn đa bước là một nghệ thuật – mà người chấn là một người nghệ sĩ... nhưng không có chỗ cho “phiêu lưu”. 😅

Muốn làm chủ kỹ thuật này, bạn cần:

• Thiết kế bản vẽ chấn hợp lý

• Lập trình trình tự chuẩn, có kiểm tra mô phỏng

• Trang bị máy chấn CNC chất lượng + backgauge thông minh

• Đào tạo thợ thao tác cẩn thận, không chủ quan

📌 Ở bài tiếp theo (bài 7), chúng ta sẽ đi sâu vào khuôn chấn:

👉 Khuôn V – chọn loại nào khi chấn nhiều bước? Có cần thay đổi khuôn giữa chừng không?